Yeşil vatan olarak tanımladığımız; ormanların ülkemize ekonomik, sosyal, kültürel ve en önemlisi çevreyle ilgili birçok faydası bulunmaktadır. Bunlardan orman ürünleri, erozyonu önleme, iklimi koruma, oksijen, su üretimi, rekreasyon, yaban hayatı, toplum sağlığı, estetik, bilimsel çalışmalara ev sahipliği yapması, ulusal savunma ve doğayı koruma en önemli faydalardır
Bugün devlet 500 milyon adet/yıl kapasiteli, 3 bin 270 hektar alanda 137 adet orman fidanlığında 1000 (bin) türün üstünde fidan üretimi yapmaktadır. Fidan üretiminde kullanılan tohumlar, öncelikle tohum bahçelerinden, yoksa tohum meşçeresi ve tohum toplama sahalarından temin edilmekte olup, her yıl ortalama 110 ton tohum üretilmektedir. Özellikle orman yangınları gibi öngörülemeyen acil ihtiyaçlar için fidan üretmek amacıyla 21 Orman Bölge Müdürlüğünde bulunan 313 ton kapasiteli, 24 adet tohum stok merkezimiz aktif olarak çalışmaktadır. Bakanlığımız birimleri ile kamu kurum ve kuruluşlarının yaptığı ağaçlandırma çalışmalarında kullanılmak üzere her yıl ortalama 350 milyon adet ihtiyacı karşılayacak düzeyde ve nitelikte fidan üretilmektedir.
Türkiye son yıllarda orman alanlarını dünyada en fazla artıran bir ülkedir ve bu çok önemli bir şeydir. Ancak bu alanların devamlılığı sürdürülebilirliği mühimdir. Orman varlıklarımız yangın ve zararlılar ile tehdit altındadır. Orman zararlıları yangınlardan daha fazla ormanlara zarar vermektedir.
Ormanlarımız bazı biyotik ve abiyotik etmenlerin tehdidi altındadır. Biyotik etmenlerin başında zararlı böcekler gelmektedir. Orman zararlısı böceklerin ve bunların sebebiyet verdiği hastalıkların orman yangınlarından çok daha fazla zarar verdiğinin bilinmesine rağmen böcek zararlarının dumansız ve alevsiz bir şekilde meydana gelmesi ve çoğu kez ağaçlar kurumadan önce zararlının fark edilememesi nedeniyle mücadelede zorluklar yaşanmaktadır.
Böcek zararından dolayı ormanlarımızda artımdaki azalmanın yanında, yıllık 350.000 m3 arasında olağanüstü eta alınmakta ve bu miktar böcek popülasyonunun yoğun olduğu yıllarda 1.000.000 m3 ’ün üzerine çıkabilmektedir. Ülkemiz ormanlarında 204 farklı türde zararlı tespit edilmiş olup, yılda ortalama 50 farklı zararlı organizma ile mücadele edilmektedir. Zararlı organizmaların ormanlarda oluşturduğu zarar, bilimsel tespitlere göre yangın sonucu oluşan zararın yaklaşık 5 katıdır.
Orman Genel Müdürlüğü o bu zararlı organizmalarla mücadelede mekanik, biyoteknik, biyolojik, kimyasal ve entegre yöntemler kullanılmakta olup, bunların içerisinde en fazla tercih edilen yöntem biyolojik mücadeledir. Kimyasal mücadele doğaya olan zararlarından dolayı çok elzem olmadığı sürece kullanılmamaktadır. Biyolojik mücadeleyi gerçekleştirmek amacıyla 11 adet laboratuvar ve 42 adet üretim istasyonunda şu an için 6 adet faydalı organizma üretilerek zarar gören sahalara salım yapılmaktadır.
Ormanların Ana Fonksiyonları ve Oranları
Günümüzde ormanlar ekosistem tabanlı fonksiyonel planlama yaklaşımı ile çok yönlü faydalanma esas alınarak planlanmaktadır. Bu plan verilerine göre ormanların % 42,3 'i ekonomik, % 48,5 'i ekolojik ve % 9,2 'i sosyal ve kültürel fonksiyona sahiptir.
İşletme şekilleri bakımından ormanlar koru, baltalık ve korulu baltalık olmak üzere üçe ayrılır. Toplam orman alanımızın 21,6 milyon hektarı koru (% 94) ve 1,2 milyon hektarı ise baltalık (%6) ormanıdır. Türkiye’de korulu baltalık ormanı amenajman planlarında ayrılmamaktadır.
Ormanların Tür Gruplarına ve Ağaç Türlerine Göre Dağılımı
Ormanlık alanın %32’sini yapraklı ormanlar (meşe, kayın, kızılağaç, kestane, gürgen gibi ağaç türleri), %48’ini iğne yapraklı (ibreli) ormanlar (kızılçam, karaçam, sarıçam, göknar, ladin, sedir gibi ağaç türleri), %20’sini ise ibreli+ yapraklı karışık ormanlar kaplamaktadır.
Ormanlarda yayılış alanı olarak en fazla meşe (6,7milyon ha) yayılış göstermekte, ondan sonra alan büyüklüğü sırasına göre kızılçam, karaçam, kayın, ardıç, sarıçam, göknar, sedir, ladin, fıstıkçamı, kızılağaç, kestane, gürgen, sahil çamı, kavak, fındık, defne ve dişbudak gelmektedir.
2020 yılı sonu itibarıyla Türkiye ormanlarında tutulan karbon miktarı yaklaşık 2 milyar ton olarak hesaplanmıştır. Yapılan hesaplamalara göre ülkemiz ormanları yıllık 43 milyon ton oksijen üretmektedir.
İHRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI SON YILLARDA YÜKSELDİ
Ormanlarımızdan üretilen ürünler orman ürünü işleyen sektör tarafından değerlendirilmekte olup ülkemizde kullanılan odun ham maddesinin yüzde 99’u yerli kaynaklardan karşılanmakta, sadece yüzde 1’i ithalatla karşılanmaktadır. Ahşap ve ahşap eşya, kâğıt ve ahşap mobilya sektörünün ihtiyaçlarını karşılamada maalesef istenilen düzeyde değildir. Fakat ithalatımız ger geçen gün azalmaktadır. Şöyleki; Ahşap ve ahşap eşya, kâğıt ve ahşap mobilya sektörünün toplamında i 2015 yılında 2,9 milyar dolar ihracata karşılık, 5,1 milyar dolar ithalat yapılmış; aynı yıl 2,2 milyar dolar cari açık verilmiştir. 2021 yılı Ağustos ayı itibariyle 3,5 milyar dolar ihracata karşılık, 2,9 milyar dolar ithalat yapılmıştır.
1973-1999 yılları arasında yenilenmiş olan orman amenajman planlarındaki bilgilere göre ormanlık alanlardan alınan yıllık ortalama hasılat miktarı = eta (dikili kabuklu gövde hacmi olarak) işletme şekillerine göre;
• Koru ormanlarından: 10.590.464 m³
• Baltalık ormanlarından: 4.709.536 m³
TOPLAM: 15.300.000 m³ olarak tespit edilmiştir (OGM, 2006).
Günümüzde yenilenmiş olan orman amenajman planlarındaki bilgilere göre ormanlık alanlardan alınan yıllık ortalama hasılat miktarı = eta (dikili kabuklu gövde hacmi olarak) işletme şekillerine göre;
• Koru ormanlarından: 21.340.612 m3
• Baltalık ormanlarından: 936.068
TOPLAM: 22.276.680 m3 olarak tespit edilmiştir.
Yani yıllık hasılat 15 milyondan 22 milyona çıkmıştır. Orman alanlarımız 20 milyon hektardan 23 milyon çıkmıştır. Ülke genelinin %26’sı ormanlık alanken bugün %30 seviyelerine yükselmiştir. Türkiye ormanlık alanlarının ağaç serveti; ormanın ölçüldüğü dönemde, yaşayan ve büyüyen, göğüs çapı 8 cm ve üzeri gövdelerin, m³ cinsinden dikili kabuklu gövde hacimleri toplamıdır. Buna göre 1973 ile 2020 yılları arasında ülke ormanlarının ağaç servetinde yaklaşık 744 milyon m³ artış olmuştur.
Yıllık cari artım; orman ağaçlarında bir vejetasyon (büyüme) döneminde meydana gelen boy ve çaptaki artış, yani orman servetindeki yıllık hacim artışı olup, m³ cinsinden hesaplanmaktadır. Buna göre; 1973 yılında yıllık cari artım toplamda 28,1 milyon m³ ve hektarda 1,4 m³ iken; 2020 yılında yıllık cari artım toplamda 47,4milyon m³ ve hektarda 2,07 m³ olarak hesaplanmıştır. Bu artışın sebebi ormanlık alanlara yapılan bakım ile birlikte alan ve ağaç servetinin artışıdır.