Kırsal yaşamda köpek çiftçinin dostudur, yol arkadaşı yarenidir. Köpeklerin evcilleştirilmesi aslında bekçilik maksadıyladır.Köy yaşamında köpek en etkin koruma aracıdır;yerine göre iyi bir silah,yerine göre çok iyi bir bekçidir.Dinimizde bu fonksiyonu icra etmek üzere beslenmesinde bir sıkıntı görmemiştir.Kırsal kesim de yaşan insanlar için köpek olmazsa olmazdır. Köpek tarımın bir parçasıdır.Buradaki sıkıntı başıboş köpek olmasıdır. Sahipli köpeklerde bir sıkıntı yok. Bunlar köyde mutlaka olacak. Bizim kastettiğimiz sahibi olmayan, başıboş köpekler.
Şehir sokaklarında gezen başıboş köpekler artık kırsal içinde bir tehdit oluşturmaya başlamıştır. Hergün sokakta yürüyen yaşlı çocuklara yüzlerce köpek saldırısı haberlerine ilave olarak kırsalda hayvanlara saldıran onları parçalayan köpek saldırı haberleri okuyoruz.Binlerce hayvan telef oldu,yüzlerce üretci mağdur oldu.Geçmiş gazete haberlerine,haber sitelerinin sayfalarına baktığınızda başıboş köpeklerin et üretimimiz en büyük kaynağı koyun ,keçi,inek vs.yi telef ettiğini,parçaladıklarını göreceksiniz.
İnternete başıboş köpekler hayvanlara saldırdı diye aratın binlerce haber göreceksiniz. Başıboş köpeklerin tarıma verdiği zarar çok büyük boyutlara ulaştı. Bu kadar yaralı bir hayvan nasıl oluyor da terör ile anılabiliyor. Korku salma, yıldırma işlemine terör deniyor .Aslında terör siyasi bir kavramdır genellikle siyasal bir dava uğruna girişilen, toplumu korkutmaya, yıldırmaya yönelik her türlü eylem olarak ifade edilir.
Peki ne oldu da insanları koruyan,tarımsal üretimin bir parçası olan bu hayvan,korkunun kaynağı oldu?Başıboş köpekler tarımsal üretimi nasıl etkiliyor? Başıboş köpeklerin tarımsal üretime zararını temel başlıkta toplayabilriz.
Başıboş köpeklerin tarıma; A-Direkt zararları B- Endirekt zararları (Dolaylı yoldan tarıma etkileri)
Başıboş köpeklerin direkt olarak tarımsal üretime 4 şekilde zararı vardır.
1-Köpeğin direkt saldırısı sonucu insan ve hayvanlara saldırarak ölümlere sebep olması.Hergün tarlada otlayan hayvanlara yada besihanelere saldırı olayları oluyor ve insanlar ve hayvanlar ölüyor. Bunun yanı sıra bilim adamları köpeklerin 12 kuş ve hayvan türünün yok olmasına sebep olduğunu iddia ediyor. Örneğin: Yeni Zelanda Bıldırcını nesli bu başıboş köpeklerin yüzündendir.
Yine aynı şekilde bu başıboş köpekler yüzünden 200 den fazla yabani hayvanın yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu söyleniyor
2-Köpek saldırısından kaçarken kaza sonucu insan ve hayvanların ölmesi.Ölümlerin çoğuda bu şekilde oluyor maalesef. Köpek saldırısından kaçarken insanlar can havli ile arabayı fark edemiyor ya arabaya çarparak yada arabanın altına girerek can veriyor.
Ülkemizde son beş yılda İçişleri Bakanlığı verilerine göre hayvana çarpma ile gerçekleşen 3 bin 534 trafik kazasında, 55 ölüm ve 5 bin 147 yaralanma vakası kayıtlara geçmiştir.
Son beş yılda başıboş köpek kaynaklı 434 insan öldü
3-Kuduz hastalığından dolayı insan ve hayvanların ölmesi.Kuduz zoonoz viral bir hastalıktır,genelliklede köpeklerden insanlara ve diğer hayvanlara bulaşır.Bu hastalık insanlarda ve hayvanlarda tüm merkezi sinir sistemini etkiliyor.Tedbir alınmazsa veya geç kalınırsa bulaştığı insanları ve hayvanları öldürüyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kuduz hastalığını dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olarak kabul etmektedir. Kuduz hastalığı günde 160 kişi, her 10 dakikada bir 1 kişi, %50’si çocuk olmak üzere kişilerin hayatını alıyor. Tahmini 150’den fazla ülkede endemik olup hastalık, kaynakların az olduğu ülkelerdeki toplulukları daha çok tehdit ediyor.
Dünya Sağlık Örgütü yılda 59 bin kişinin kuduzdan öldüğünü (günde 160 kişi) ve yaklaşık 29 milyon kişinin kuduz olduğundan şüphelenilen hayvanlara maruz bırakıldıktan sonra tedavi altına girdiğini tahmin ediyor
Ülkemizde son 2 yılda 50’si çocuk olmak üzere 107 kişi köpek saldırılarında hayatını kaybetti.2023’te kuduz riskli temas sayısı 438 bine ulaştı.
2023 yılında kuduz aşısı için harcanan para 500.000.000 (yarım milyar) TL’yi geçti. Son beş yılda kendi beslediği sahipli köpeği tarafından 4 insan öldü. Son beş yılda 30 insan kuduz nedeniyle öldü
4-Dışkılarından dolayı tabiata zara vermesi ve bu dışkı kaynaklı hastalıkla insanların ölmesi
Belçika’da Ghent Üniversitesi’nde yapılan bilimsel araştırması sonucunda, köpeklerin dışkılamasıyla doğaya bırakılan azot ve fosfor oranlarının endüstriyel kirlilikle doğaya taşınan kirlilik seviyesi düzeyinde olduğu açıklandı. Bilim insanları, köpek dışkılarının toplanmaması halinde doğal alanlara zarar verdiğini açıkladı.
Hidatik kist alarmı!
Parklarda milyonlarca köpeğin sokaklara bıraktığı zehirli dışkısından dolayı su güvenliği ve zoonoz kist hidatik hastalığına neden olan paraziter halk sağlığı sorunudur.Buanlamda sokaklarda köpek dışkıları içinde oynayan çocukları bekleyen büyük tehlike beklemektedir.
Başıboş köpeklerin tarıma olumsuz etkisi sadece bu direkt etkilerle sınırlı değil ,birde endirekt olarak tarımsal üretimi olumsuz yönde etkiliyorlar.Ekolojik dengeyi bozuyorlar. Tarımsal üretim demek ekolojik dengedemek.Ekoloji dendiğinde bugün sadece çevre akla geliyor.Bunun üstünde bir şeydir ekoloji. Ekolojik denge bir ekosistemdeki her türün,her canlının sayısında, popilasyonunda istikrarlı bir denge olarak açıklanır.
Dünyadaki her canlı türü önemlidir ve ekosistemi dengede tutmaya yardımcı olur. Ekolojik denge, türlerin diğer türlerle ve çevreleriyle bir arada yaşadığı istikrar durumunu ve ekosistemin nasıl organize olduğunu açıklayan bir terimdir. Sosyal hayatta nasıl bir düzen sistematiği varsa, türlerin her biri de ekosistemin sorunsuz çalışmasını sağlamada önemli bir rolü vardırToplumd doktorun,mühendisin,garsonun,çiftçinin ,fırıncının,kasabın bir görevi varsa bu görevleri ifa etmesinden mütevellit toplumsal hayat nasıl bir düzene girmişse ekosistemde kendi üzeni içinde deveran edip durmaktadır.. Mesela yırtıcı hayvanlar fare popülasyonunu kontrol altında tutmaya, böcekler bitkilerin üremesine, solucanlar yaprak çöpünü ayrıştırmaya katkı sağlar. Her çalının bir görevi vardır ve buna müdehale edilmediği müdetteçe bu sistem devam eder..Her tür bu ekolojik denge için önemlidir.Bir türü devre dışı bırakırsanız bu olay zincirleme bir takım reaksiyonlara sebep olabilir.Buna ekolojik bozulma deniyor. İşte bu başıboş köpeklerde ekoloji etkiliyorlar ve bu dengeyi bozuyorlar.
Başıboş köpeklerin tabiatı 5 şekilde etkiledikleri söyleniyor:
1- Ekosistemi bozuyorlar
2- Yırtıcı hayvanlara dönüşüp vahşi hayvanları öldürebiliyorlar
3- Vahşi doğaya hastalık taşıyorlar
4- Avlanmak için vahşi hayvanlarla yarışıyorlar
5- Kendilerine yakın başka türlerle üreyerek türleri tehdit ediyorlar
Burada a sadece ilk maddeye biraz değinmek istiyorum .Köpeklerin ekosistemler üzerindeki etkileri;
Yabani Hayvanlar Üzerindeki Etki: Serbest dolaşan köpekler, yaban hayvanları üzerinde bir tehdit oluşturabilir. Köpekler, yerel yaban hayvanlarını kovalayabilir, yuvalarına zarar verebilir ve hatta avlayabilir. Bu, bazı türlerin popülasyonlarını azaltabilir.
Bitki Örtüsü Üzerindeki Etki: Köpekler, bitki örtüsüne zarar verebilir. Özellikle parklarda dolaşan köpekler, bitkileri ezebilir veya koparabilirler. Bu, yerel bitki örtüsünün değişmesine ve bazı bitki türlerinin yok olmasına yol açabilir.
Toprak Erozyonu: Köpeklerin patileri, toprak erozyonuna katkıda bulunabilir. Özellikle dere kenarlarında veya hassas topraklarda dolaşan köpekler, toprak kaymasına neden olabilir.
Suların Kirlenmesi: Köpek dışkıları, su kaynaklarına karıştığında su kirliliğine yol açabilir. Dışkıdaki bakteriler ve parazitler, sucul ekosistemlere zarar verebilir ve diğer canlıları etkileyebilir.
Yabancı Bitki ve Canlılar: Köpekler, yerel ekosistemlere yabancı bitki ve canlıları taşıyabilirler. Örneğin, köpeklerin tüyleri üzerine yapışan tohumlar, farklı bitki türlerinin yayılmasına neden olabilir.
Eğer önlem alınmazsa başıboş köpekler tarıma ciddi zararlar verecektir. Yapılması gereken şey bir an evvel bu hayvanların zararından kurtulmak içim önlem almaktır. Tarımda nasıl yabancı ot,hastalık,ve böcekler verimi düşürüyorsa ondan dolayı tarım ilşaçları kullanmak zorunda isek ,tarımsal üretimin düşmemesi için başıboş köpeklerle mücadele etmek zorundayız.
Süne böceğinin bitkisel üretime zararını azaltmak için nasıl mücadele şartsa ,köpeklerin zararını azaltmak içinde mücadele şarttır.