Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilen Pir Ali Baba Türbesi, 1001 Hatim geleneği kapsamında düzenlenen törenle vatandaşların hizmetine açıldı. Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen, törende yaptığı konuşmada, “İslam’ın bayraktar şehri Erzurum, Yüce Allah’ın insanoğlunun selamete ermesi için gönderdiği kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim’i başında tac ederek asırladır süre gelen bu muhteşem geleneği yaşatmaya devam etmektedir. Bilindiği gibi her bölgenin ve her yörenin kuşkusuz kendine has manevi bir takım gelenek ve görenekleri vardır. Erzurum’da ise öyle bir gelenek var ki; şehri adeta baştan başa ve bucaktan bucağa manevi bir tat ve lezzet iklimiyle buluşturuyor. Rivayet edilir ki; Pir Ali Baba Hazretleri, Erzurum’un depremlerden ve sair musibetlerden korunması amacıyla Binbir Hatim okunmasını buyurur… 1500’lü yıllarda başlatılan bu gelenekle okunmasına başlatılan hatimler at üzerindeki hafızlar tarafından şehrin dört bir yanı gezilerek de okunur… Tabi, okunan Kelamullah olunca, bu kadim şehirde de bir Kur’an iklimi hâsıl olur… Böylesine müstesna bir geleneği bizlere kazandıran Pir Ali Baba Hazretlerinin kabrinin bulunduğu alana bizler de türbe inşaa ettik. Yapımında emeği geçen tüm mesai arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Rabbim, aziz şehrimizin 1001 hatim ile anılmasına vesile olan Pir Ali Baba Hazretleri ve tüm âlimlerimizi cennetiyle cemaliyle müşerref kılsın” diye konuştu.
VALİ ÇİFTÇİ: “İNŞALLAH BU SENE BİRAZ DAHA BİR HAFTA
DAHA UZUN SÜRECEĞİ İÇİN HATİMLERİN 80 BİNE ULAŞACAĞINI
ÜMİT EDİYORUM.”
Erzurum Valisi Mustafa Çiftçi de, “1001 hatim programı 13 Aralık 2024 tarihi itibariyle başlıyor. Bir ay sürecek ve 17 Ocak 2025 tarihi itibariyle de 1001 hatim programımız tamamlanacak. Pir Ali Baba'nın 500 yıl önce başlatmış olduğu bu gelenekle yılın son 18 gününü hatimlerle uğurlayacağız, yine 2025 ilk 15 gününü de hatimlerle karşılayacağız. İnşallah manevi bir zırha büründüreceğiz” şeklinde konuştu. “Ramazan ayı içerisinde malumlarınız Kur’an'la irtibat daha fazladır. Hatimler indirilir, mukabeleler okunur. Yalnız Erzurum'da ve Saraybosna'da bir Kur'an ayı daha vardır. O da işte bu şu anda içinde bulunduğumuz aylardır. Bu 1001 hatim ayı içerisinde de Erzurum'da bir ay boyunca sürekli Kur'an okunuyor” diyen Vali Çiftçi, sözlerini şöyle tamamladı: “Geçen sene 71 bin adet hatim okunduğunu biliyorum. İnşallah bu sene biraz daha bir hafta daha uzun süreceği için bu sayının 80 bine ulaşacağını ümit ediyorum. Bizim inancımızda Kur'an okumak bir ibadettir. Sevgili Peygamberimiz de yarın kıyamet gününde Hazreti Kur'an'ın kendisini okuyanlara şefaatçi olacağını bizlere müjdelemiştir. Dolayısıyla ben bütün hemşerilerimizi bu müjdeye davet ediyorum.” Konuşmaların ardından Erzurum İl Müftüsü Dr. Rüstem Can ve hocalar tarafından okunan ilk hatmin duası yapıldı, ardından Pir Ali Baba Türbesi’nin açılışı gerçekleştirildi.
PİR ALİ BABA VE 1001 HATİM GELENEĞİ
Pir Ali Baba, Erzurum'un Osmanlı hâkimiyetine girişinden önce bölgeye gelmiş ve şehrin güneybatısındaki Dutçu (Tuzcu) köyünde zaviyesini kurmuş olan bir tasavvuf büyüğüdür. Bazı Osmanlı belgelerinde seyyid olduğu ifade edilmektedir. Belgelerde ayrıca kendisinden “Kıdvetü’l-Sâlikin Umdetü’l-Mürşidin Mevlanâ Pir Ali Baba” şeklinde bahsedilmektedir. Pir Ali Baba'nın Horasan erenlerinden olduğu rivayet edilmektedir. Erzurum'da deprem ve diğer afetlerden korunmak amacıyla 1001 hatim geleneğini başlatmış ve bu hizmetin devamlılığı için büyük bir vakıf kurmuştur. Vakfiyesine göre Eğerli Dağı'nın eteklerinden itibaren Dutçu köyü ve çevresindeki geniş arazi bu vakfa aittir. Tarihçi Abdürrahim Şerif Beygu’ya göre Erzurum Osmanlı hâkimiyetine geçtikten sonra, Yavuz Sultan Selim döneminde Dutçu köyü ve civarını ihtiva eden arazi ile şehir merkezindeki bazı mülkler Pir Ali Baba Vakfı üzerine tescil edilmiştir. Osmanlı döneminin sonlarında Dutçu köyü dışında Kiremitlik Tepe bölgesinde ve şehrin batısındaki Gez Mahallesi ile kuzeyindeki Çiftlik Köyü’nde bulunan pek çok bostan Pir Ali Baba Zaviyesi gelirleri arasında yer almaktadır. Pir Ali Baba'nın zaviyesi asırlar boyunca Dutçu köyü içinde faaliyet gösterdikten sonra 19. yüzyıl ortalarında kapanmıştır. Fakat 1001 Hatim Geleneği devam ettirilmiştir. Pir Ali Baba'nın mezarı ise köyün güneybatısındaki tepededir. Ruslar I. Dünya Savaşı'ndaki işgal sırasında bu tepede mevziler ve top yolları yapmışlardır. Bahsedilen savaş ve işgal sırasında kesintiye uğrayan 1001 hatim geleneği 1939 Erzincan depreminden sonra Müftü Solakzâde Sadık Efendi'nin girişimiyle tekrar başlamıştır. 1001 Hatim Erzurum’da asırlardır süre gelen önemli bir gelenektir.