10 Haziran 2008'de kaybettiğimiz Türk dünyasının Çıngız Atası rahmetli Cengiz Aytmatov, "Gün Olur Asra Bedel" romanına konu edindiği Mankurt efsanesi esasında değişik şekillerde Türk toplumunda hâlâ yaşıyor.
Aytmatov'un anlattığına göre Kırgız Türklerinin düşmanı olan Juan Juanlar, esir aldıkları kişilerin saçlarını usturayla kazıdıktan sonra başlarına yaş deve derisinin en kalın yeri olan boyun kısmını geçiriyorlardı. Ardından bu kişileri çöl sıcağına bırakıyorlardı. Sıcakta kuruyan deve derisi, esirin kafasını mengene gibi sıktığı için ona korkunç acılar veriyordu. Saçlar ise kuruyan deve derisinin etkisiyle başına batıyordu. Bu dehşetli işkenceye dayanamayan esirlerden bazıları ölürdü, kalanları ise hafızalarını kaybederlerdi. Kendilerini, geçmişlerini ve yaşadıkları toplumu unuturlardı.
Nayman Ana, mankurtlaştırılan oğlunu bulduğunda anne sevgisi ve şefkatiyle tekrar eski hâline getirmek için çabalar durur. Ne yazık ki çabaları fayda vermez ve kendi oğlu tarafından okla öldürülür.
Mankurtlaştırılan kişiler, kendi varlığına dair ne varsa hepsini kaybettiği için artık yeni efendileri ne isterse onu yaparlar. Günümüzde efsanede olduğu gibi belki başa deve derisi geçirilmiyor ama zihinler öyle bir değiştirilip dönüştürülüyor ki insanlar, modern tarzda mankurtlaştırılıyor. Bir ülkenin toplumsal kesimlerinin, bilim, kültür, sanat, spor, siyaset ve edebiyat alanlarında yetişmiş insanlarının mankurtlaştırılması o ülke için bir felakettir. Bu insanlar, değişik düşünceler ve inanışlarla esir alındığı için hem
kendilerine hem de bulunduğu toplumlara korkunç derecede zarar verirler. Hele de mankurtlaştırılanların sayısı fazla ise artık o toplumda akıl, vicdan, bilim ve gerçek itibar görmez. Aydınlığı görenler, mankurtlaştırılanlar tarafından bastırılır. Bu mankurtlar, zihinlerini ele geçirenlerin attığı kemikleri toplamaktan zevk alırlar. Onlara Nayman Ana gibi davranıp hoşgörü gösterilse de çoğu, efendilerinin kölesi ve kulu olmaktan kurtulamaz.