Efsaneye göre; gürül gürül akan nehre çocuğu kapılan yaşlı kadın ellerini mevlaya açar, ‘’Sesin kesile Aras’’ diyerek dua eder. O günden sonra Aras nehri, dünyanın en sessiz akan nehir olur. Kaynağının cennetten geldiğine inanılan, Aras nehrinin hayat verdiği topraklar. Erzurum’un merkez ilçeleri dışındaki ilçeleri arasında nüfusu en fazla olan, kavşak noktasında bir kaza. Son yıllarda moda olan Doğu ekspresinin geçiş noktalarından birisi. Üskühat yani Horasan.
Anadolu’da ‘’Duymuş ki Horasanda halı dokunuyor, enine mi boyuna mı haberi yok’’ diye bir söz vardır. İşte o Horasan’da el tezgahlarında, saf ipekten dokunan halıların dünyaca ünlü olduğunu ve Avrupa’ya ihraç edildiğini biliyor muydunuz? Kendine özgü yaşam şekli olan ilçe, 1071 Malazgirt zaferiyle Türk akınlarının başlamasıyla İran’ın Horasan bölgesinden gelen Türklerin yerleştiği ilçedir. Dolayısıyla Horasan erenleri kültürüyle köklü bir bağa sahip olan kaza, Ağrı-Kars-Van yol ayrımında olması hasebiyle engin bir kültürel birikime sahiptir.
Tarım, yoğunluklu olarak da hayvancılığın yapıldığı ilçe, son yıllarda Hızır İlyas kaplıcalarıyla da ön plana çıkmaktadır. Cilt hastalıkları, romatizma, kireçlenme, kadın hastalıkları gibi rahatsızlıklar için şifa kaynağı olan kaplıcalar ilçeye 10 kilometre mesafede bulunan Hızır İlyas köyünde bulunmaktadır. Yapılan tesisleşme çalışmalarıyla Horasan’da bir tedavi merkezi unvanına kavuşmuştur. 1983 yılında yaşanan deprem felaketi nedeniyle ilçedeki birçok tarihi yapı hasar görmüş ve yıkılmıştır.
Horasan baba türbesi, Gökçe gözetleme kulesi, Ali çeyrek kaya mezarları, Urartu kitabesi ilçede görülmesi gereken yerlerdendir. Bunların yanında, Güreşken baba, Hasan dede, Huykesen baba, Karaşeyh, Kuzuçam baba, Eskici baba, Postlu baba, Şeyh ocağı, Kubbeli gibi ziyaret makam ve mekanları da bulunmaktadır. Aras nehrinin yanı sıra, Zars çayı, Serüllü çayları da ilçenin diğer su kaynaklarıdır. Horasan ilçe merkezindeki saat kulesi de meşhurdur. Aras nehri üzerinde bulunan aynı zamanda Horasan ilçesinin sembolü de olan tescilli kemerli köprü ise görülmesi gereken tarihi yapılardan bir başkasıdır.
Gün boyunca insan trafiğinin hareketli olduğu ilçe, kavşak noktasında olması nedeniyle çevre illerden sürekli olarak göç almaktadır. Haliyle çeşitli kültürlere sahip bir yerleşim merkezidir. Ticaretin her zaman hareketli olduğu kazada para sirkülâsyonu oldukça hızlıdır. Başka bir ifadeyle zengin bir ilçedir. Nüfus itibariyle bölgedeki birçok ilden daha fazla nüfusu bünyesinde barındıran Horasan, şehir olmaya aday ilçelerden birisidir.
Son yıllarda bir tutku haline gelen Ankara-Erzurum-Kars arasında çalışan turistik doğu ekspresiyle yapacağınız sadece Erzurum-Horasan tren gezisi ise sizleri farklı bir coğrafyaya götürecek ve bu yolculuğun bitmesini hiç istemeyeceksiniz. (Şayet bilet bulabilirseniz) Çünkü; çok popüler. Erzurum’a bir saatlik mesafede bulunan Horasan 83 kilometre uzaklıkta.
Erzurum’un doğudaki son kalesi Horasan, yaz aylarında bir harika. Kış aylarında ise tek kelimeyle mükemmel.